Zondag 6 oktober was zo’n echte herfstdag: regenvlagen en wind, met af en toe een flauw zonnetje… weer om in je luie zetel te zitten met een boek en een glaasje. Vijftig dapperen dachten er anders over en stapten mee op de bus om onze gemeente beter te leren kennen onder leiding van Jos Dewinter, een levende encyclopedie als het over de geschiedenis van Bierbeek gaat.

De bus bracht ons langs gekende en minder gekende gebouwen in Groot-Bierbeek. Ik verkies geen chronologisch verslag uit te brengen over alles wat we gezien en gehoord hebben. Dat zou een volledig ledenblad vullen...

Jos droeg deze rondrit op aan ‘een aantal straffe madammen van Bierbeek’. Onze eerste straffe madam kwam ter sprake in de Schoolstraat in Korbeek-Lo bij het domein van “Pikke den baron” (baron Pierre de Dieudonné). In het kasteel verbleef koning Albert I tussen 5 en 18 augustus 1914. Zeventig gendarmes verzorgden in drie shiften de bewaking van de koning. Verder waren hier nog zevenhonderd soldaten van de infanterie ingekwartierd. Eén van deze infanteristen schreef aan zijn ouders ‘je dors dans la paille’. Zij sliepen dus blijkbaar onder meer in de stallingen op het stro.
Op een bepaald moment wandelden twee nonnetjes in de buurt van het kasteel. Ze gedroegen zich nogal verdacht en werden opgemerkt door de grootmoeder van Viviane Enis-Raeymaekers uit de hoeve verderop. Zij sloeg alarm en de twee kloosterzusters werden ontmaskerd. Het waren verklede Duitse spionnen! Straffe madam, die oma!

We zetten onze weg verder en reden in Lovenjoel langs de spoorweg. In 1837 werd het derde tracé van de Belgische spoorwegen, spoorlijn 36 van Leuven naar Tienen, ingehuldigd. De rails hadden een vlakke bedding nodig en aangezien er in die tijd nog geen bulldozers waren, moest men beroep doen op mankracht. Hier waren het echter geen mannen maar wel vrouwen die de klus klaarden, met manden op hun hoofd! Geef toe: straffe madammen!
Door de Groenstraat, waar de belangrijkste plaatselijke vliegtuigcrash in de nacht van 27 op 28 mei 1944 - vlak voor D-Day (dinsdag 6 juni 1944) – plaatsvond, reden we via de Bremt en langs de watertoren, hét symbool van Bierbeek, naar de Blauwschuurhoeve (of ook: de Duivelsschuur). In Bierbeek en omgeving vinden we heel wat grote hoeves omdat de grond hier zeer vruchtbaar is en voor grote opbrengsten zorgde.

De Blauwschuur dankt haar naam aan de enorme schuur, waarvan maar één derde overgebleven is, met het schaliedak. Volgens de legende had de boer dringend een enorm grote schuur nodig omwille van de overvloedige graanoogst. De bouw ervan liep niet volgens plan en de boer sloot uiteindelijk een pact met de duivel! Die zou de schuur in één nacht volledig afwerken en zou de ziel van de boer in ruil krijgen. Deze afspraak kwam de boerin ter ore… zij joeg de haan op alvorens de laatste schaliën gelegd werden. De haan kraaide en kondigde daarmee het krieken van de dag aan. Pech voor de duivel, want het dak lag niet volledig dicht! De schuur was zo goed als klaar, maar het pact ging niet door! Het werk van zijn straffe madam!

Groot-Bierbeek heeft twee psychiatrische instellingen. Sint-Kamillus op de Krijkelberg werd in 1932 geopend door de Broeders van Liefde. Het was zeer modern voor zijn tijd, met o.a. een eigen watervoorziening, –zuivering en radiodistributie. Sint-Kamillus was vooral bedoeld voor arme mannen uit Brabant, met psychische problemen.
Anders was het in Salve Mater in Lovenjoel. Op het domein 'de Spoelbergh' werd in 1927 een psychiatrische instelling voor gegoede en minder gegoede vrouwen geopend door een samenwerking van de KULeuven en de Zusters van Liefde van Gent. De Zusters kregen heel wat kritiek voor hun ‘gedifferentieerde’ aanpak! ‘Les dames’, de rijkere patiëntes, hadden nogal wat privileges. Dr. Etienne Degreeff schreef hierover het boek ‘Het Duister is mijn Licht’, dat onmiddellijk op de index belandde omdat het een aanklacht was tegen het werk van de zuster. Anderzijds hebben de zusters in Lovenjoel natuurlijk ook wel heel veel goeds gedaan.

Wist je dat
- frituur Ferro vroeger een winkel was? De naam is verbonden aan een zekere Fé Rome, eigenlijk Felix Peeters, die als zouaaf in de 19 de eeuw in Rome mee vocht tegen Garibaldi.
- de Stommestraat in Lovenjoel een verbastering is van ‘des Tomme straat’, verwijzend naar een Romeinse tumulus die ontdekt werd toen kareelbakkers naar leem zochten?
- Lovenjoel van het latijnse Lovaniolum komt, wat ‘klein Leuven’ betekent?
- een hardnekkig gerucht de ronde deed dat bij de bouw van de brug van de E40 op de Bremt een lichaam in het beton terecht kwam en nooit werd teruggevonden? Feit is dat er op dat moment inderdaad wel een verdwijning geregistreerd werd.
- op de site van de Verbrande Toren in Opvelp een waterkasteel gestaan heeft dat door boze Opvelpenaren in brand gestoken werd uit onvrede met de Oostenrijkse bewindvoerder die het kasteel bewoonde anno 1794?
- Lovenjoel en Korbeek-Lo erg te lijden hadden in WO I en dat Bierbeek zelf ‘zu schützen’ (te beschermen) was omdat er banden waren met de familie Arenbergh die tot de hoogste Duitse adel behoorde?
- een duiventoren bij een hoeve - zoals bij de Jezuïetenhoeve in Opvelp – duidde op speciale rechten! Duiven bezitten betekende toen mogelijkheid tot communicatie op afstand!
de Ruisbroekmolen voor elke deelgemeente een eigen ‘Bierbeeks’ bier wil brouwen. Naam nog onbekend, wordt vervolgd…

Zo belandden we dan op het einde van onze erfgoedrondrit in de foyer van de Borre, waar we deze geslaagde namiddag afsloten met een drankje en een babbel.

verslag: Andrea