verslag: Monda Wuytack

Vandaag start onze cultuurreis naar Denemarken. Ik kijk enorm uit naar deze reis en vooral hoop ik een antwoord te vinden op de volgende vraag : “ Waarom staat Denemarken steeds in de top 3 van de gelukkigste landen ter wereld?” Ik wil mijn indruk hierover met jullie delen na de reis.

Marc, onze Vlaamse gids, spreekt ook vloeiend Deens. Hij heeft er gewoond, heeft er vrienden en al vlug blijkt dat hij Kopenhagen, Denemarken en zijn geschiedenis als geen ander kent.
Hij vertelt honderduit over gebouwen en architecturale en culturele ontwikkelingen, grote evenementen in de geschiedenis, het dagelijks leven van de gewone Deen tot lovenswaardige heldendaden en anderzijds ook beruchte verhalen van Deense royalty’s, adel, belangrijke staatslieden en handelaars. Zelfs een knipoog naar de Deense serie Borgen ontbreekt niet.
Na de vlucht brengt de bus ons naar hartje Kopenhagen waar we in het restaurant Ofelia, onderdeel van het Deens Koninklijk theater, ons middagmaal nuttigen. Dit is het lekkerste Smørrebrødje dat ik ooit verorberde. Het oogde mooi met zijn rijk en fantasievolle beleg... en wat een verrukkelijk smakenpallet.
Restaurant Ofelia is een prachtige locatie. Het is net of je in het midden van het water zit met een uitstekend zicht op het Opera House en op de talrijke zwemmers en zonnekloppers op de kade. Het is hier vandaag mooi zomerweer, blauwe hemel met hier en daar een plukje witte wolk bij 27° C. Heerlijk!
Na de middag vervolgen we onze sightseeing. Het Operahuis van Kopenhagen in de haven krijgt nu onze volle aandacht. Het is een van de modernste operahuizen ter wereld en tevens één van de duurste operagebouwen ter wereld. Grote mecenas voor dit gebouw is de Deense scheepvaartmagnaat Mærsk Mc-Kinney Møller. Hij betaalde het gebouw voor 100% uit zijn eigen vermogen als schenking aan de stad Kopenhagen. Met een prijskaartje van 400 miljoen euro werden tal van moderne faciliteiten voorzien. Het gebouw telt 41.000 m² aan oppervlakte. Hierin vind je meer dan duizend kamers, een hoofdtoneel en 5 zijtonelen om decorstukken op te slaan en te repeteren. We hadden graag binnen een kijkje genomen in dit imposante gebouw en plaats genomen op één van de 1700 zitplaatsen. Opmerkelijk is de opstelling van de zitjes, vertelt de gids. Elke zitplaats is naar het podium gericht voor de beste geluidskwaliteit en de beste beleving van het podiumgebeuren. Ook de koningin kan van de spektakels genieten vanop haar eigen balkon.
Bij de opening van het operahuis in januari 2005 werd het toneelstuk ‘Hamlet, Prins van Denemarken' (William Shakespeare) opgevoerd. De tragedie is onder meer bekend vanwege de monoloog 'To be, or not to be'. Mærsk is tot heden bekend als één van de grootste rederijen met grote containerschepen. De zetel van deze rederij staat ook in Kopenhagen en typeert zich door een grote witte gevel met blauw vensterglas.

Een bezoek aan dé bekendste Kopenhaagse bezienswaardigheid mag natuurlijk niet ontbreken. Samen met talloze toeristen bewonderen we “Den Lille Havfrue”, het beeld van de kleine zeemeermin. De Deense beeldhouwer Edward Eriksen maakte het beeld in 1913.

De gids wijst ons nog op enkele merkwaardige gebouwen. Hij vertelt hoe mooi de Denen oud en nieuw tot een prachtige architectuur kunnen omvormen. De ‘Black Diamond’ ('Zwarte Diamant') huisvest de Deense Koninklijke Bibliotheek, de grootste en belangrijkste van heel Scandinavië. De Zwarte Diamant werd in 1999 toegevoegd aan het fraaie gebouw uit 1906. De uitbreiding langs het water huisvest twee galerieën: een voor cultureel-historische tentoonstellingen de andere als extra ruimte voor het Nationaal Fotografiemuseum.
We rijden voorbij rijen gele huisjes, die bestemd waren voor zeemansgezinnen. Stond er een porseleinen beeldje voor het venster, dan was de man op zee.
Wat mij opvalt zijn de woonblokken. Maximaal 6 bouwlagen, elk zijn terrasje en uitzicht over stad, groen of water. Er zijn veel parken, veel zitbanken, de straten zijn net en de fietspaden breed.
De meeste ramen gaan naar buiten open en dat heeft het voordeel dat je plaats bespaart in de kleine woongelegenheden.
Via de gids vernemen we dat een fietser altijd voorrang heeft, dat hij altijd naar rechts mag afdraaien, dat een fietshelm niet verplicht is (een helm verplichten zien de Denen als vrijheidsberoving) maar een fietsverzekering dan weer wel. We merken wel dat de fietsers heel gedisciplineerd zijn. Ze stoppen voor rood licht, maar waag je als voetganger niet op hun pad als het licht voor hen op groen springt! Uitkijken geblazen bij oversteken of uitstappen uit de bus.
Er rijden veel bakfietsen in de stad en daar wordt letterlijk alles in vervoerd: kindjes, vriendin, gezin, honden, bier, bloemen,….
De gids vertelt tijdens de rondrit honderduit. Hij noemt Kopenhagen het paradijs. Het is hier gedurende 6 maanden donker. Het is dan slechts licht van 10u tot 15u. De Denen compenseren dat door veel sfeerlicht en kaarsjes in hun huis. Eens het zomer is genieten ze van veel buiten te zijn en op zee te varen.
De werkdag stopt om 15u30. School en crèches zijn gesloten om 16u. Denen stellen het zeer op prijs om samen thuis te komen, te eten, ontspannen in het park of een tochtje op zee.

Dit was al een fantastische, heuglijke dag. Echt 'hygge'.
Hygge: typisch Deens voor ’de kunst van het creëren van intimiteit’ en ’behaaglijkheid van de ziel’. Samenzijn, ontspanning, bewustzijn en comfort zijn de belangrijkste ingrediënten van hygge. Het draait om samenzijn met de mensen van wie we houden, een gevoel van veiligheid en van thuis zijn.
Samen met onze reisgenoten heb ik dat hyggegevoel gehad. Kijken, genieten, samen eten, keuvelen en napraten bij een drankje.
Slaapwel, tot morgen aan het ontbijt!

Verslag: Daniël Dupont

Na een rijkelijk ontbijtbuffet biedt een zomerse dag ons het volgende programma: een boottocht, een museumbezoek en een stadswandeling met shoppingmogelijkheden.
Onze ‘steengoede’ gids - ex-ambassadeur van Denemarken - vertelt ons dat de metro van Kopenhagen volledig computergestuurd functioneert, dus ook zonder bestuurders. Bovengronds was ons reeds opgevallen dat vele gebouwen uit baksteen zijn opgetrokken. In de ondergrond is in Denemarken namelijk geen natuursteen aanwezig zoals in alle landen rond de Oostzee. Je kan dan ook de baksteenroute volgen tot in Estland, gekenmerkt onder andere door grote kerken in de zogenaamde baksteengotiek.
We ruilen onze touringcar voor een sightseeingboot om een rondvaart te maken op de kanalen die Kopenhagen omringen en doorkruisen. Ons boottochtje maken we bij ideaal zomerweer. Een voorbeeld van de soms originele inspanningen die Kopenhagen levert om een propere stad te blijven en tegelijkertijd de ecologie te dienen: je kan op de kanalen gratis gebruik maken van een kajak indien je een vuilzak meebrengt en op je rondvaart afval verzamelt. We passeren het imposante operagebouw uit 2005, gefinancierd door de steenrijke reder Maersk, eigenaar van de grootste containervloot ter wereld (25 procent van het wereldcontainervervoer). We maken een ommetje tussen vijf artificieel aangelegde eilanden. Vroeger een militaire basis, nu de locatie van een aantal hogescholen (architectuur, design…), appartementen en een alternatieve verbrandingsoven die elektriciteit levert. We kruisen een prachtig zeilschoolschip voor de opleiding van 13- tot 18-jarigen. In schril contrast hiermee krijgt Kopenhagen ook jaarlijks 1,3 miljoen cruisebezoekers over de vloer met zijn lusten (horeca) en zijn overlast. Na een wijde bocht duikt plots het Atomium van Kopenhagen op: ‘Den lille hafvrue’, de Kleine Zeemeermin met haar benen en staart reeds in een transformatiefase. In 1913 werd ze vervaardigd naar het sprookje van Hans Christian Andersen. Voor Andrea en mij leek ze in vergelijking met ons eerste bezoek aan deze stad 45 jaar geleden ‘gegroeid’, voor de meeste toeristen valt ze echter nogal klein uit. Misschien wordt ze in de toekomst wel het symbool voor transgenders? We varen voorbij heel wat pakhuizen en bewonderen het vijfde grootste jacht ter wereld, van de eigenaar van Gazprom. Het water in de kanalen is ongelooflijk helder en proper. Waar een laddertje aan de kade in het water hangt, mag je zwemmen. Baden en vissen kan je overal. Zo bereiken we Christianshavn, een vaargeul vroeger aangelegd voor Nederlandse handelaars en zeevaarders. Wat de economie toen een boost gaf, is nu vooral een exclusieve en dure woonbuurt geworden. In de verte pronkt de Frelsers Kirke met een unieke rondgang, een wenteltrap met 400 treden om de torenspits.
Terug aan wal begrijpen we waarom Kopenhagen reeds jaren rivaliseert met Amsterdam om de fietsvriendelijkste hoofdstad te worden: zes maal meer fietsen dan auto’s! Ook op architecturaal vlak gelden er duidelijk esthetische normen: er mag slechts zes verdiepingen hoog gebouwd worden. De building van de vliegtuigmaatschappij SAS vormt hierop met zijn twaalf verdiepingen de enige uitzondering. Marc, onze superactieve gids, gaf ons ten slotte nog een aantal belangrijke richtdata mee:
1167: Absalom, bisschop en koning, laat een kasteel bouwen. Dit geldt als de stichtingsdatum van Kopenhagen.
1535: Denemarken wordt officieel lutheraans en is niet meer rooms-katholiek.
1863: bouw van het amusementspark Tivoli.
1846: Denemarken wordt een parlementaire monarchie zoals België.
We sloten deze rijkgevulde voormiddag af met een vrij bezoek aan de Glyptotek. Aanvankelijk de privéverzameling van bierbrouwer Carl Jacobsen (Carlsberg), later uitgebreid. We genoten van de impressionisten schilders, Grieks-Romeinse en Egyptische kunst en beeldhouwwerken van Rodin, Degas en Constantin Meunier.
’s Middags smullen van zalm, vismousse, mierikswortel en knapperig zwart brood. Van de prijs van een carlsberg (7 euro) schrikken we intussen al niet meer! ’s Namiddags werden we door Marc door de winkelstraat geloodst en bleef er nog ruim tijd over om te shoppen en voor een ijsje of een taartje. Zoals steeds was onze groep ruimschoots op tijd op de afgesproken locatie. Dit keer gingen we er wel wat over, want onze autocar liet ons een uur wachten vanwege een misverstand. Maar zelfs dat kon de goede sfeer niet bederven, integendeel… Een paar Davidsfondsleden voelden zich geroepen om voor wat straatanimatie te zorgen!

Verslag:  Daniël Dupont

Verslag: Magda Devroye

Met pak en zak staan we om 8u15 klaar om Kopenhagen te verlaten. Met de bus rijden we naar het Rosenborg slot. Er is vandaag ook een jarige in ons gezelschap: “Daniël”. Met trompetbege-leiding (van Jan) wordt een Happy Birthday gezongen. Het Rosenborg slot is een kasteel met ceremoniële bewaking van 2 wachten. Koning Christiaan IV wou er een lusttuin, maar algauw werd er begin 17de eeuw, van 1602 tot 1633, een kasteel met rozentuin gebouwd. Vader en zoon (naamgenoten) Hans Van Steenwinkel, architecten uit Antwerpen, mochten het ontwerpen. Vandaar de Vlaamse stijl in baksteen. Gans het kasteel straalt macht en rijkdom uit en behoort tot de Koninklijke en prinselijke eigendommen.
Boven de poort staat een monogram “C4” van Christiaan IV. Het interieur is hoofdzakelijk zoals het vroeger was. We beginnen ons bezoek in de troonzaal of banketzaal op de hoogste verdieping. In de verste hoeken zijn er 2 luchtgaten. Zo kon men het orkest dat zich in de kelder bevond horen, een vernuftig snuifje voor die tijd. De wanden zijn bekleed met 12 Vlaamse tapijten, waarvan de restauratie in Mechelen gebeurde door Casper Dewit. Vier zilveren leeuwen moeten de tronen van de koning en koningin beschermen. Er zijn 3 wachtkamers. Op het wapenschild staat een dubbele F (Koning Frederik). Tot 1725 was het de Koninklijke residentie. In de wekkamer staat C4 langs 1 zijde afgebeeld met een buste van een Romeinse Keizer en aan de andere zijde met de ketting van de orde van de olifant. Dit is de hoogste onderscheiding in Denemarken. Een olifant is groot, sterk en trouw.
De koningin-moeder Sophia van C4 was de rijkste, door het heffen van tol op de schepen die voor anker gingen en de taksen op de landbouwopbrengst. Haar juwelen liet ze in speciale wijnvaten stoppen. De bouwer van de vaten en de twee bedienden, die de opdracht uitvoerden, werden vermoord om geheimhouding te verzekeren. Alle privévertrekken stralen pracht en praal uit wat betreft interieur, meubels en huisraad. In de kelder bevinden zich 10 vaten met wijn. Op het einde van een banket mag men er een glaasje van drinken.
De kroonjuwelen bevinden zich in een sterk bewaakte en beveiligde ruimte onder het kasteel. Bij bijzondere gelegenheden worden ze nog gebruikt.
Na het bezoek konden we de aflossing van de wacht (met de berenmutsen) bewonderen. Na de inspectie met het nodige protocol gaan ze te voet door de stad naar het koninklijk paleis (Amaliënborg) voor de aflos. Als de koningin aanwezig is wappert haar vlag, anders die van de kroonprins.

12u15: tijd voor onze lunch in restaurant Rädhuskaelderen. Menu: opgelegde schijfjes augurken als aperitiefhapje. Lekker stoofvlees of carbonaden met worstjes in een roodachtige saus met rijst en of Deense frietjes. Lekker!

13u15: Bezoek aan de kathedraal van Roskilde. Roskilde ligt op 35km ten westen van Kopenhagen op het eiland Seeland. Van halfweg de 10de eeuw tot ca. 1400 was het de eerste hoofdstad. Vandaar de Kathedraal de Domkirke. Absalon, de eerste bisschop met de bijl, liet er de eerste christelijke houten kerk bouwen. De huidige is gebouwd in de twaalfde en dertiende eeuw in romaans-gotische stijl. Tot in de 19de eeuw hebben er wijzigingen en uitbreidingen plaatsgevonden. Het is een van de oudste uit baksteen opgetrokken post-Romeinse gebouwen in Noord-Europa. In 1995 werd ze op de werelderfgoedlijst van Unesco geplaatst.
Vanaf de 15de eeuw worden leden van het koningshuis er begraven. Vandaar de talrijke grafkapellen met de sarcofagen van de koninklijke familie. Er is reeds een kapel voor de huidige koningin Margrethe II (°1940) en haar man prins Henrik voorzien. Bijzonder is ook de kapel van koning Christiaan IV (°1577 – †1648) die 60 jaar koning was. Hij was een groot krijgsheer en een wijze man.
In een andere kapel werden 2 praalgraven gemaakt door de beeldhouwer Cornelis Floris. Er is ook een pilaar met rode inscripties. Nu is de bisschoppelijke kathedraal lutheraans. Het retabel dateert uit de 16de eeuw. Het houtsnijwerk is verguld en gepolychromeerd en werd in Antwerpen gemaakt. Een rijk versierde koninklijke loge en orgel bevinden zich in de zijwanden van de kathedraal tegenover elkaar. Onze gids Mark vertelde honderduit over de geschiedenis en de verbanden van de koninklijke familie door de eeuwen heen.
Een korte busrit bracht ons nadien naar het Vikingsmuseum. Harald Blauwtand, de eerste christelijke koning, wist alle Vikingstamhoofden te verenigen. Aanvankelijk waren ze handelaars die met hun schepen langs het ganse continent kusten en rivieren afvoeren. Nadien werden het rooftochten. Omdat er een vermoeden was van een geplande aanval vanuit zee, sloot men de belangrijke haventoegang af door 5 Vikingschepen vol te laden met rotsblokken tot ze zonken. Pas 10 eeuwen later, vanaf 1962, is men de wrakken boven water gaan halen uit de fjord “Skudeley”. Ze worden nu tentoongesteld in het Nationaal museum voor schepen van de oude tot de middeleeuwse maritieme cultuur.
We zagen er een film over de opgravingen en de reconstructie van de schepen. We kregen een rondleiding met de geschiedenis en de veroveringen als hoofdthema's. Er waren Vikingoutfits die men kon passen.
Buiten is er een scheepswerf met verschillende ateliers. Hier worden schepen en maquettes gebouwd zoals in de tijd van de Vikings. Stenen dienden als balast voor de stabiliteit van de boten. Er ligt ook een schip dat voor de duizendste verjaardag gebouwd werd. Het voer van Denemarken naar Dublin. Deze Ierse stad werd gesticht door de Vikings. Zoals in die tijd, hebben ze recent dezelfde tocht overgedaan. Het kostte 30 roeiers en 1 zeil in barre weersomstandigheden maar liefst 3 maanden.

18u00: op weg naar ons hotel “Niels Juel” in Kǿge. Een rijkelijk en lekker buffet en dessertbuffet werden er ons aangeboden.
Wat een geschiedenisrijke dag was dat!

Boeken die door onze gids werden aangeraden:
Roos Stramien: Historische romans uit die tijd met focus op het leven op het platteland
Dorrit Willumsen: 'De Gentse bruid'
Brigitte Raskin: 'Harten heer'

verslag : Cyriel Vanderwegen

8.30 uur: vertrek – op tijd, zoals altijd – en de eerste stop vandaag is het eiland Møn. Bijna alle landschappen zijn er te vinden: vruchtbare akkers, moerassen, rietvelden, witte stranden en in het oosten beukenbossen, die eindigen op de 8 km lange krijtrotsen (EU-erfgoed) van Møns Klint. Het hoogste punt is 143 m en geregeld komen delen van de kliffen los en storten in zee.

Boven op de rand van de kliffen staat het Geocenter, waarin een mooi inzicht wordt gegeven in het ontstaan van de aarde, fossielen, en dergelijke. Wij waren er wat te vroeg, zodat er tijd was voor een wandeling boven de kliffen of – voor de echte diehards – de afdaling naar het strand: 491 treden omlaag en – uiteraard – evenveel treden weer terug omhoog!

Na onze lunch (met overvloedig veel drank) in café Sommerspiret in het Geocenter, bracht de bus ons naar Odense.
Dat betekent dat we van Seeland overstaken naar Funen, langs de brug over de Storebelt. De volledige brugverbinding is 18 km lang en werd na 10 jaar voltooid in juli 1998. De langste overspanning (het hangbruggedeelte) is 1624 m lang, de pijlers zijn 254 m hoog en ’s winters worden de kabels verwarmd om te voorkomen dat ijspegels op het wegdek zouden terecht komen! Het is de langste hangbrug van Europa met een doorvaarthoogte van 65 m. Bij zeer zware zijwind wordt de brug gesloten voor bussen en vrachtwagens.

Met het prachtige weer, dat we de hele reis trouwens gehad hebben, was er geen probleem en spoedig kwamen we aan in Odense, de hoofdstad van het eiland Funen. Een belangrijke bezienswaardigheid in Odense is de domkerk (1101– 1586), waar de heilig verklaarde koning Knut IV (+ 1086) begraven ligt. In de kerk staat een prachtig altaarretabel uit 1521 (met 350 personages) en in de crypte staan de praalgraven met de relieken van Knut en zijn broer Benedictus. Helaas voor ons was de Heilige Knut blijkbaar met vakantie, want de kerk was gesloten!

Wij brachten daarna een bezoek aan het huis waar de bekende sprookjesschrijver Hans Christian Andersen zijn jeugd heeft doorgebracht en aan het kleine museum dat een overzicht biedt van zijn levensloop en werken.

verslag: Frie Vernimmen

We reden van Odense, gelegen op het eiland Funen via de kleine Belt brug, Lillebaelstbro, naar Ribe op het eiland Jutland.
RIBE is de oudste nog bestaande stad van Denemarken. De stad is gebouwd in het begin van de 8ste eeuw en was tot het einde van de 15de eeuw een belangrijke handelsstad. Ribe was ook de eerste bekeerde christelijke stad van Denemarken. Ze kreeg in 948 een bisschoppelijke zetel. Ribe was ook een rijke stad: vanaf hier werd er gehandeld met de meer zuidelijk gelegen Europese staten en vertrokken er vele Viking plundertochten.

In Ribe bezochten we de kathedraal, gebouwd in de 12de eeuw. In deze kathedraal kan je de moderne fresco’s, mozaïeken en glasramen van de COBRA-kunstenaar Carl-Henning Pedersen (1913-2007) bewonderen. Het middeleeuws centrum van Ribe is goed bewaard gebleven: geplaveide straatjes, de vele vakwerkhuizen uit de 16de eeuw, het middeleeuwse stadsplein,... dit alles was mooi om te zien. Ook de eerste protestantse prediker Hans Tausen (1494-1561) had er zijn woonplaats. Van hem is er ook een standbeeld op de markt te vinden. In café Weis Stue, dat al bestond in de 18de eeuw, namen we het middagmaal.

We verlieten Ribe en maakten een tussenstop in GRAM. Daar bevindt zich het kasteel GRAM SLOT. Rondom het kasteel ligt het slotpark, aangelegd in barokstijl. Vlak bij het kasteel ligt de Gram Slotskro, een in 1673 door de kasteelheer geopende herberg. Het huidige gebouw stamt uit 1714. Daar genoten we van een uitgebreid typisch Deens dessertenbuffet . Het was moeilijk kiezen tussen de 14 verschillende desserten, zowel taart, gebak, koekjes,…..

We vertrokken naar SILKEBORG, een klein provinciestadje. In 1950 werd er in de turfstreek een gemummificeerd lichaam opgegraven. Onderzoek wees uit dat de man gestorven was omstreeks 350 voor Christus. Dit lichaam, de man van Tollund, bevindt zich nu in het Silkeborgmuseum. Met de bus werden we naar de kaai in Silkeborg gebracht voor een tocht met de boot van Hjejlen, op de meren rond Silkeborg.

23 juni is het ‘Sankthansbäal’, de midzomer kampvuren. Het feest dateert uit de tijd van de Vikingen en werd gevierd op de avond van 23 juni. Volgens de traditie verdrijven ze die avond de heksen en geesten. Ze verbranden symbolisch een heks om zo een goede oogst te hebben. Tegenwoordig worden in de kustgebieden op deze dag grote vreugdevuren ontstoken op de stranden en op plaatsen in het binnenland gebeurt dit aan de rand van een meer, langs waterlopen of in parken. We zagen wel eens wat rookpluimen, maar een heksenverbranding hebben we niet gezien. Niet getreurd, we genoten van deze boottocht, het prachtige weer, de natuur, het lekkere eten en de muzikale omlijsting door Jan.
Na de boottocht reden we met de bus naar het hotel Skovridergaard.

Verslag: Jan Convents

Na het ontbijt in het Grand Hotel van Silkeborg (mooie sobere tuin) rijden we 40 km naar Aarhus, de tweede grootste stad van het land. We stappen uit vlak bij het 150 jaar oude kunstmuseum Aros, dat nu herbouwd is als een groot modern gebouw met bovenaan een veelkleurige ronde galerij. Na een wandeling door de grootste winkelstraat (Strøget) bezoeken we de bakstenen kathedraal (Domkirken). Met zijn 63 m is het de langste kerk van Denemarken. Er valt veel te bekijken, onder andere mooi versierde kruisribgewelven, en natuurlijk weer een prachtige maquette van een schip (een driemaster met een rij kanonnen!). De dom is oud (Romaans), maar onderging veel verbouwingen en verfraaiingen door de eeuwen heen.

Terug door de winkelstraat, om onze kooplusten te bevredigen. De bus brengt ons dan naar Den Gamle By ('de oude stad' - en niet 'de gammele bij' ). We krijgen daar een aangepaste lunch, en storten ons dan op een uitgebreid bezoek aan het Deense Bokrijk. Oude huisjes, van eenvoudige tot ook rijkere bewoners, maar ook veel informatie en gebruiksvoorwerpen, oude winkels (boekhandel, ijzerwinkel, apotheek, wolwaren...), diverse tentoonstellingen, tot in de 20e eeuw. Zo is er bijvoorbeeld een interessant interactief overzicht van de geschiedenis van het 1200 jaar oude Aarhus.

Diner en overnachting in het zeer recente Hotel Comwell, een hoge toren vlakbij het station en de haven.

verslag : Dirk en Marleen Vangodtsnoven-Boogaerts


Na een lekker en stevig ontbijt in het Hotel Comwell Aarhus richten we de steven zuidwaarts naar Jelling.
Jelling is een plaatsje in de Deense regio Zuid-Denemarken en is een oude en belangrijke plaats in de geschiedenis van dit land.

Van twee koningen is zeker dat ze hier hebben gewoond, namelijk GORM, bijgenaamd de 'oude', en zijn zoon HARALD I van Denemarken, bijgenaamd 'BLATAND ' (BLAUWTAND). Deze koningen hebben de beroemde monumenten van Jelling nagelaten: twee enorme grafheuvels, twee stenen met inscripties in runenschrift en de kerk van Jelling.
De grafheuvels en één van de runenstenen zijn uitstekende voorbeelden van de heidense, Scandinavische cultuur. De andere runensteen en de kerk staan voor de kerstening van de Denen rond het midden van de tiende eeuw.

De twee grafheuvels hebben een afgeplatte top en zijn vergelijkbaar qua grootte, vorm en constructie. De noordelijke is de GRAFHEUVEL van THYRE, de zuidelijke is de GRAFHEUVEL van GORM. Deze van THYRE is 8,5 meter hoog en 65 meter lang.
Een van de Noord-Germaanse- of Vikingstijlen heeft dankzij de vondst van een zilveren beker in het graf van Gorm de naam Jelling(e)stijl gekregen.

Na dit bezoek lunchen we in Billund. Hamburger met kip, sla, enz,... en met Deense frietjes. Sommigen onder ons kregen er niet genoeg van.......

We brengen een laatste bezoek, aan het LEGO HOUSE. Deze kleine blokjes zijn een uitvinding van een werkloze schrijnwerker die ze ontwierp voor zijn kleinkinderen. Lego staat voor “ik speel” (uit het Latijn), en werd een successtory.
Het Legogebouw werd ontworpen door de jonge ir. Bjorn Ingels. Dit na een gewonnen ontwerp door BIG, een architectenbureau in Kopenhagen. Het was een interessante kennismaking met de mogelijkheden die deze blokjes allemaal te bieden hebben. Te zien aan de vele geel-rode zakjes na het bezoek hebben velen onder ons zich laten verleiden tot de aankoop van deze blokjes. Veel spelplezier ermee! Al dan niet met de kleinkinderen.

Na een korte busreis checkten we in in de luchthaven van Billund.
Met een welgemeende TAK ('dank u' in het Deens) voor de vriendelijkheid en gastvrijheid van de Denen nemen we afscheid van dit mooie land.

In het bijzonder wil ik ook onze gids Marc De Craen en zijn echtgenote Maaike van harte bedanken voor de begeleiding die ons te beurt viel. Mijnheer De Craen is een gepassioneerde gids, met een ongeëvenaarde kennis van Denemarken in al zijn facetten. Het was een plezier en verrijking door deze man te zijn gegidst. Hopelijk valt bij onze volgende reis (september 2020 naar Armenië), ons nogmaals de eer te beurt door dit koppel te worden begeleid.

Monda was danig onder de indruk van de Denen en hun levensstijl.  Hieronder leest u haar impressies, vooral gelinkt met de wetenschap dat de Denen het gelukkigste volk ter wereld zou zijn....

De reis naar Denemarken dit jaar heb ik als heel aangenaam en fijn ervaren. Dit had in de eerste plaats te maken met een goed uitgebalanceerde daginvulling, een begeesterende en bijna alleswetende gids, lekker eten, aangename reisvrienden en… tijd, tijd om te genieten, tijd om samen dingen te beleven, tijd om ervaringen en gedachten uit te wisselen, tijd om samen te zijn, tijd om te zingen. Het droge en warme weer heeft dit alles overgoten met het beste sausje dat op een reis nodig is.
Op zo’n momenten komen we al dicht bij het geluk van de Denen.

Want dat was voor mij een onderliggende drijfveer om naar de Denen te kijken. “De Denen zijn de gelukkigste mensen op aarde” maar waarom?
Geluk is iets waar iedereen naar streeft.
Waar ligt de sleutel?
Als toerist heb ik niet onmiddellijk die gelukzaligheid kunnen zien of voelen. Het is de uitleg van de gids en wat opzoekingswerk in de literatuur die mij wijzer heeft gemaakt.
Onze reis was in de zomer, maar wat met geluk in de winter? De winter is er koud, nat, winderig en bedelft alles onder de sneeuw. Dan komt Hygge of hyggelig om de hoek kijken. Het betekent gezelligheid, huiselijkheid, knusheid en warmte. Het is een Deens begrip voor 'samen door de winter' maar evengoed voor de manier van leven in de zomer.
Wij kunnen het hier ook gezellig en knus maken, maar de Deense manier is toch nog op andere criteria geënt.
Levensverwachting, sociale ondersteuning en de vrijheid om zelf levensbeslissingen te maken zijn score-elementen voor geluk. Denen hebben ook veel vertrouwen in de politiek en de maatschappij. Het hoge niveau van politieke participatie, goed bestuur, een laag corruptiepeil en een sterke burgermaatschappij verzekeren de hoge kwaliteit van sociale relaties onder burgers", aldus Meik Wiking, directeur van het Happiness Research Institute.

Een grote invloed op geluk is het evenwicht tussen werk en privé, de uitstekende werking van de sociale zekerheid, de goede gezondheidszorg en het prima onderwijs.
Wij streven allemaal naar die gezonde work-life balance, toch?
Wat kunnen we leren van de Denen?
Een Deen werkt gemiddeld 34 uur per week, overwerk wordt gezien als slecht timemanagement, en je werkt er niet door als je zelf ziek bent. Als je kind ziek is, blijf je thuis. Na 16u zijn de Denen vrij van werk. Ook de school en de kinderopvang stopt om 16u . Zo heeft de Deen tijd om de kinderen op te halen en dan begint de hygge tijd.
Tijd om door te brengen met het gezin, de familie, met vrienden. Het is haast onmogelijk om “hygge” te ervaren wanneer je alleen bent.
De flexibele werktijden in combinatie met de korte werkweken dragen bij aan het gevoel van autonomie. Zelf iets kunnen regelen draagt bij aan geluksgevoel. Dat is dan weer positief voor de gezondheid, geen stress, beter slapen en de mentale gezondheid.

Wow. Gelukkige medewerkers en gelukkige bazen zorgt voor een hoge productiviteit want gelukkige mensen zijn productiever. Door de sterke sociale zekerheid zijn mensen niet zo bang om hun baan te verliezen. En doordat er minder angst is, zijn ze ook gelukkiger en daardoor productiever.
Doordat de overheid goed georganiseerd is, kunnen de Denen zich volgens Soderberg concentreren op andere dingen zoals de dingen die de ziel bevredigen. Meer geld leidt niet automatisch tot meer geluk, de Deen focust zich op de dingen die de kwaliteit van leven verbetert.

Ze zijn ook heel sterk in het loskoppelen van status, rijkdom en gezondheid. Ze hebben een ingebakken gevoel van samenhorigheid en zorg voor elkaar.
De Denen, zo lees ik in een artikel, zijn dik tevreden met hun belastingsysteem. Ze betalen torenhoge belastingen maar houden relatief een hoog salaris over en ze krijgen er veel voor terug. Onderwijs is gratis, zelfs het hoger onderwijs en de universiteiten. Als student krijg je 7 jaren lang een maandelijkse studiefinanciering.
Ook de gezondheidszorg is helemaal gratis, alhoewel onze gids hier een kanttekening bij maakte.
Als Deen hoor je tot een regio van huisartsen en ziekenhuizen. De gezondheidszorg is gratis als je beroep doet op die voorzieningen die aan je woonplaats gekoppeld zijn. Tegen betaling kun je wel voor een behandeling kiezen in privéklinieken.
De werkloosheidsuitkeringen en -regelingen die je helpen bij het vinden van een nieuwe baan, zijn haast onuitputtelijk. De sociale steun voor ouders en kinderen is nergens ter wereld groter dan in Denemarken. Zwangerschapsverlof is 50 weken en ook de partner heeft een aantal weken doorbetaald verlof. De kinderopvang is voor 75% gesubsidieerd en gegarandeerd vanaf 6 maanden.
Klinkt dat niet als een zorgeloos leventje?
Ik kom nog even terug op dat Deenser gaan leven, dat 'hygge'. Het is iets met veel kaarsen, lekker eten, sterke drank, grote gezelschappen en veel gezelligheid.
Eten, samen eten is van essentieel belang omdat dat mensen bijeenbrengt.
Ja dat heb ik wel gezien op de reis. Na het werk zitten de terrasjes vol. Een broodje, een stuk taart, een koffie, een wijntje.... Schuif er maar bij. No nonsens, geen chic gedoe, gewoon gezellig bij elkaar en vertellen.
De gids vertelt ook over zijn eigen ervaring als vroegere tijdelijk inwoner van Denemarken.

Veel Denen nemen na de werktijd de boot om samen met gezin en vrienden een eindje te varen en ergens te barbecueën op een strand.
Ook de vele parkjes zijn in de zomer de uitgelezen plek om samen te chillen, te picknicken en hygge-time te hebben met familie en vrienden..
De belangrijkste ingrediënten van hygge zijn samenzijn, ontspanning, bewustzijn en comfort. Hygge draait om een bepaalde sfeer en ervaring en niet om spullen. Het draait om samenzijn met de mensen van wie we houden, een gevoel van veilig en van thuis.
In de wintermaanden begint het met een ’hyggekrog’, dat is een gezellig en comfortabel – hygge – plekje in huis.
Kaarsen zijn een belangrijk hulpmiddel om tot hygge te komen. Zo brandt elke Deen maar liefst zes kilo kaarsen op per jaar. De warme vlammen dragen bij tot een knusse sfeer waarbij ook de interieurinrichting belangrijk is. Denen weten hoe ze hun huizen op een persoonlijke manier kunnen omvormen tot aangename, gezellige omgevingen met heel veel dekens, dierenhuiden en andere natuurlijke materialen. Door het koude weer zitten ze immers een groot deel van het jaar binnen.

Je kunt er niet omheen: Denen omschrijven zich bijna allemaal als 'gelukkig' of 'heel gelukkig'. "Ik vind het erg belangrijk om met een glimlach rond te lopen en van het leven te genieten", zegt Nikolaj Kovdal. Deze Deen verhuisde enkele jaren geleden naar Antwerpen en opende het Scandinavische visrestaurant Fiskebar aan de Marnixplaats. "Hoeveel geld je verdient of hoe groot je huis is, dat is bij ons niet echt belangrijk. In Denemarken leeft het sterke gevoel dat je niet beter bent dan wie ook. Wanneer Amerikanen scoren of carrière maken, pakken ze daarmee graag triomfantelijk uit. In Denemarken niet, het maakt niet uit of je een hoge positie in het zakenleven vervult, leerkracht bent of de vuilnis ophaalt. De lonen verschillen natuurlijk wel, maar de belastingen maken iedereen wat gelijker en zorgen voor een basisinkomen waarmee je goed kunt leven. En dat zijn basisbehoeften om gelukkig te zijn."
Er is een enorm samenhorigheidsgevoel. Op het werk voelen Denen een grote verantwoordelijkheid en streven ze samen naar eenzelfde doel. Ze zijn kanjers in teamwork. Moest België hen daarin kunnen evenaren, dan ben ik zeker dat het de productiekwaliteit zou verhogen en veel frustraties zou wegnemen."
De Deense levensstijl is er een van minimalisme, van niet meer nemen dan je nodig hebt. Denen zijn ook sneller gelukkig. Als ze een huis hebben en een fiets of auto - hoewel die hier ontzettend duur zijn - zijn ze gelukkig. Het glas is hier sneller halfvol."

Tot slot zijn de Denen ervan overtuigd dat hun gelukkige gevoel ook komt van fietsen. ‘Het geeft je de vrijheid om te gaan en staan waar je wilt.’
Uit de hang naar vrijheid en plezier vloeit echter wel een hoog echtscheidingsniveau. Liefst 42,7% van alle Deense huwelijken loopt op de klippen. Typisch: de Denen zien die statistieken eerder als een bewijs van hun persoonlijke vrijheid dan van gebroken-familieverdriet, want dankzij de gelijke verloning tussen de genders komt geen van de partners in financiële problemen te zitten. Een scheiding kost bovendien een verwaarloosbare 65 euro.

Meer lezen over hygge? Lees het boek van Meik Wiking: "Hygge, de Deense kunst van het leven"

Hyggelig en Wetenschap
"It’s all in the genes"

Oké, niet alles zit misschien in de genen, maar geluk (voor een deel) wel. Wetenschappers van de University of Warwick hebben namelijk een verband gevonden tussen gelukkig zijn en genen. Denen hebben specifieke variaties van een gen dat invloed heeft op de neurotransmitter serotonine; deze chemische stof beïnvloedt je stemming. Hoe langer dit gen is, hoe tevredener je bent. De Denen vallen onder de populaties met de langste genen van deze soort. Maar zoals bij elk wetenschappelijk onderzoek is het verband nog steeds zeer discussieerbaar. Verder onderzoek is dan ook nodig om het zeker te weten.

Een paar interessante sites:
http://www.visitdenmark.co.uk/en-gb/denmark/art/happiest-people-world
http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-2696136/Why-people-Denmark-happy-Study-claims-Danish-DNA-king-pursuit-happiness.html

Bedreigd
Maar hygge wordt ook bedreigd. Volgens Søderberg staat de Deense sociale zekerheid onder druk door de vluchtelingencrisis en zal de Deense manier van leven in de toekomst erg te lijden krijgen onder de klimaatverandering. En de gezondheids- en fitnessrage, die ook in ons land welig tiert, zal ertoe leiden dat de Denen misschien liever niet meer met vrienden willen afspreken uit vrees dat ze niet de juiste voeding voorgeschoteld zullen krijgen.
De recente boeken over de kunst van het gelukkige leven in Denemarken zijn hoofdzakelijk gericht op de Britse en de Amerikaanse markt, waar een brexit en een mogelijke 'Trumpocalypse', de bevolking doet hunkeren naar wat warmte. Dat wil evenwel niet zeggen dat wij ons niet onder een Deens dekentje mogen nestelen met een van deze exemplaren. Maak het vooral gezellig! (TE)

Laat deze tekst mijn beschouwing zijn op het geluk van de Denen.
Ik wens jou veel geluk en levenskwaliteit!
Tijd kan ik je niet geven maar ik kan hem wel delen met jou.

Monda Wuytack

bronnen:
Artikel door Judith Woods en Nathalie Helsen.
Artikel uit het Laatste Nieuws
Hygge: The Danish Art of Happiness, Marie Tourell Søderberg
The Little Book of Hygge, Meik Wiking
Hygge: A Celebration of Simple Pleasures, Living the Danish Way, Charlotte Abrahams
The book of Hygge: The Danish art of living well, Louisa Thomsen Brits